Ο ιερός Χρυσόστομος περί της υποκρισίας (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

         IΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

   ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2016

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

O IΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΥΠΟΚΡΙΣΙΑΣ*

1. Σήμερα, ἀδελφοί μου χριστιανοί, 13 Νοεμβρίου ἑορτάζουμε τήν μνήμη τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Τόν εἶπαν «χρυσόστομο» γιά τό «χρυσό» του στόμα, πού ἔλεγε λόγια γεμᾶτα χάρη Θεοῦ, λόγια πού ἔβγαιναν ἀπό καρδιά καθαρή καί νοῦ φωτισμένο ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Φανταστεῖτε ὅτι οἱ χριστιανοί τῆς ἐποχῆς του ἔλεγαν: «Προτιμώτερο νά σβήσει ὁ ἥλιος, παρά νά κλείσει τό στόμα τοῦ Χρυσοστόμου»!

2. Μέ τήν εὐκαιρία τῆς μνήμης αὐτοῦ τοῦ ἱεροῦ πατρός θέλω, ἀδελφοί χριστιανοί, νά σᾶς παρουσιάσω μέ λίγα καί ἁπλᾶ λόγια μιά μικρή, ἀλλά πολύ ὡραία καί ὠφέλιμη ὁμιλία του.

Στήν ὁμιλία του αὐτή ὁ ἅγιος Χρυσόστομος ἁρπάζεται ἀπό τόν λόγο τοῦ Κυρίου, πού εἶπε στούς μαθητές Του νά «προσέχουν ἀπό τούς ψευδοπροφῆτες, πού ἔρχονται σ᾽ αὐτούς μέ ἔνδυμα προβάτων, ἀλλά ἀπό μέσα τους εἶναι λύκοι ἅρπαγες» (Ματθ. 7,15). Δηλαδή, εἶναι ὑποκριτές. Καί μέ ἀφορμή, λοιπόν, τόν λόγο αὐτό ὁ ἱερός πατέρας ὁμιλεῖ γιά τούς ὑποκριτές, γι᾽ αὐτούς πού προσπαθοῦν μέ τό ἐπίπλαστο καλό σχῆμα τους νά παραπλανήσουν τούς ἄλλους ὅτι εἶναι καλοί. Ἀλλά εἶναι «ματαιόπονοι» αὐτοί πού κάνουν αὐτό, λέγει ὁ Χρυσόστομος. Ἄδικα, δηλαδή, κουράζονται, γιατί τό ἄν εἶναι στήν πραγματικότητα καλοί θά τό ἀποδείξουν μέ τά ἔργα τους. Γι᾽ αὐτό καί εἶπε ὁ Χριστός περί τῶν ψευδοπροφητῶν ὅτι «ἀπό τῶν καρπῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτούς» (Ματθ. 7,16). Ἀπό τά ἔργα τους, ἀπό τήν ζωή τους γνωρίζονται οἱ ἄνθρωποι ποιοί εἶναι. Ἔτσι λέει καί ὁ Χρυσόστομος στόν ὑποκριτή, πού προσποιεῖται τόν καλό: «Δέν θά ξεφύγεις ὅτι εἶσαι πικρός, ἔστω καί ἄν προσποιεῖσαι πολύ ὅτι εἶσαι γλυκός»! Ὁ Θεός θέλει νά «ἀληθεύουμε», νά παρουσιαζόμαστε, δηλαδή, αὐτοί πού εἴμαστε καί ὄχι νά προσποιούμαστε. Τό νά «ἀληθεύουμε» εἶναι «ἀρεστό στόν Θεό παραπάνω ἀπό τά αἵματα τῶν θυσιῶν» (Παρ. 21,3)!

3. Ἄς πάρουμε ἕνα παράδειγμα: Ἡ ταπείνωση, ἀδελφοί, εἶναι μεγάλη ἀρετή, ἀλλά γιά νά εἶναι εἰλικρινής πρέπει νά λέγεται μέ καθαρότητα, νά λέγεται ὡς κατ᾽ ἐνώπιον Κυρίου. «Εἰς ἀκοάς τοῦ Θεοῦ λάλει περί σεαυτοῦ ταπεινά», λέγει ὁ Χρυσόστομος. Καί ἀναφέρει παραδείγματα ὁ ἱερός πατέρας ἀπό τήν Ἁγία Γραφή: Ἀναφέρει τόν Ἀβραάμ ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, πού ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, καί ἄρα μέ εἰλικρίνεια, εἶπε τόν ταπεινό λόγο: «Ἐγώ δέ εἰμι γῆ καί σποδός» (Γεν. 18,27). Καί ἀπό τήν Καινή Διαθήκη ὁ Χρυσόστομος ἀναφέρει τόν Ἀπόστολο Παῦλο, ὁ ὁποῖος εἶπε αὐτά τά λίαν ταπεινά λόγια: «Ἐγώ δέ εἰμι ὁ ἐλάχιστος τῶν Ἀποστόλων, ὅς οὐκ εἰμί ἱκανός καλεῖσθαι ἀπόστολος» (Α´ Κορ. 15,9.10). Καί ὁμολόγησε μέ εἰλικρίνεια τόν ταπεινό του αὐτό λόγο, γιατί ἀμέσως, στήν συνέχεια, ἐπικαλέστηκε τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ λέγοντας, «χάριτι Θεοῦ εἰμι, ὅ εἰμι». Προσοχή, λοιπόν, χριστιανοί μου, καί ὅταν μιλᾶμε μέ ταπεινά λόγια, τά λόγια μας αὐτά νά τά λέμε μέ εἰλικρίνεια, ὡς κατ᾽ ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, καί νά μήν εἶναι ταπεινολογία. Γιατί ἡ ταπεινολογία εἶναι μεγάλη ὑπερηφάνεια. Στήν περικοπή αὐτή τῆς ὁμιλίας του ὁ ἅγιος Χρυσόστομος λέγει ἕνα λόγο, πού μοῦ ἔκανε ἰδιαίτερη ἐντύπωση, ἄν βέβαια ἑρμηνεύω σωστά τόν λόγο αὐτό τοῦ ἱεροῦ πατέρα. Εἶναι μερικοί, λέγει, πού πέτυχαν κάτι καλό. Αὐτοί, λοιπόν, ἄν καί ἔπραξαν ἕνα καλό πρᾶγμα, ὅμως θέλοντες νά «σμικρύνουν» τόν ἑαυτό τους, ἀρνοῦνται ὅτι τό πέτυχαν – ἀπό ταπείνωση βέβαια τό λένε – , πρᾶγμα ὅμως πού εἶναι ψέμα. Ἐνῶ, κατά τόν Χρυσόστομο – ἐάν τό ἑρμηνεύω καλῶς – κατά τόν Χρυσόστομο, λέγω, αὐτοί θά ἔπρεπε νά ποῦν τήν ἀλήθεια, ὅτι, ναί, τό πέτυχαν αὐτό τό καλό, ἀλλά σάν τόν Ἀπόστολο Παῦλο νά ποῦν, «χάριτι Θεοῦ εἰμι, ὅ εἰμι». Μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ κάναμε αὐτό τό καλό. Νά τό ποῦν ὡς κατ᾽ ἐνώπιον Θεοῦ καί αὐτό δέν θά εἶναι ὑπερηφάνεια, ἀλλά ταπείνωση. Ταπείνωση λέγοντας τήν ἀλήθεια καί δοξάζοντας τόν Θεό καί ὄχι λέγοντας ψέματα ἀπό ταπείνωση τάχα. Ἀναφέρω τήν περικοπή τοῦ ἱεροῦ πατέρα: «Πολλοί μέν οὖν κατορθώσαντές τι ἀγαθόν, ἑαυτούς σμικρύνειν βούλονται παρά τήν ἀλήθειαν, ψεύδεσθαι δε καθ᾽ ἑαυτῶν βουλόμενοι μᾶλλον. Ἐγώ δέ σοι λέγω, πρός τήν ἀλήθειαν ταπεινοφρόνησον, ἄνθρωπε· εἰς ἀκοάς Θεοῦ λάλει περί σεαυτοῦ ταπεινά».

4. «Φύγωμεν τό ἐπίπλαστον σχῆμα», λέγει καθαρά καί ἐπίμονα ὁ Χρυσόστομος. Εἶναι μερικοί οἱ ὁποῖοι ἀπό τό πλαστό τους σχῆμα, εἴτε τῆς σεμνῆς ἐνδυμασίας τους  εἴτε τοῦ τρόπου τους, ὑποκρίνονται καί φαίνονται ὡς καλοί καί ἐπαινοῦνται ἀπό τούς ἄλλους. Ὅμως ὁ Θεός βλέπει τήν καρδιά καί κατά τήν ἡμέρα τῆς κρίσεως, τότε, λέγει ὁ Χρυσόστομος, «οὐκ ἔτι σχῆμα ζητεῖται, ἀλλά ἔργα. Ἐκεῖ τά ἔργα ζητεῖται, οὐκ ἔτι τό σεμνόν σχῆμα». Καί λέγει στήν συνέχεια καί τό ἑξῆς φοβερό, ἀλλά ἀληθινό λόγο  ὁ ἅγιος πατέρας: «Μᾶλλον δέ μείζονα τήν κόλασιν καί τό κατάκριμα ἕξομεν, τό μέν σχῆμα τό σεμνόν φορέσαντες, τά δέ ἔργα τοῦ σχήματος μή πονήσαντες»!... Ἄν, λέγει παρακάτω ὁ ἅγιος, ἐπιθυμεῖς τό σεμνό σχῆμα καί τό ὄνομα τοῦ Χριστιανοῦ, μή σταματᾶς σ᾽ αὐτό, ἀλλά ἀγωνίσου νά τηρήσεις τίς ὁμολογίες, τίς ἐπαγγελίες πού ἔδωσες, ὅταν ἔγινες Χριστιανός. Ἡ ἐπαγγελία πρέπει νά βεβαιώνεται μέ ἔργα»! Ἄς φοβηθοῦμε, χριστιανοί μου, ἀπό τήν περίπτωση τοῦ Ἀνανία καί τῆς Σαπφείρας, πού θανατώθηκαν, γιατί δέν τήρησαν τήν ἐπαγγελία τους, τήν ὑπόσχεσή τους στόν Θεό. Ἄς μήν ἀπατᾶμε, λοιπόν, ἀδελφοί, οὔτε τόν ἑαυτό μας οὔτε τούς ἄλλους μέ τόν ἐξωτερικό ὑποκριτικό μας τρόπο, μέ ἕνα ἐπίπλαστο σχῆμα εὐσεβείας ὅτι εἴμαστε καλοί, χωρίς νά τηροῦμε τίς ὑποσχέσεις μας καί ὑποχρεώσεις μας ὡς χριστιανοί.

5. Οἱ ὑποσχέσεις πού δώσαμε στόν Θεό εἶναι «κειμήλια», πού ἀνήκουν σ᾽ Αὐτόν καί ὅταν δέν τίς τηροῦμε εἶναι σάν νά τίς κλέπτουμε ἀπό τόν Θεό καί λοιπόν εἴμαστε «ἱερόσυλοι». Ἔτσι λέγει ὁ Χρυσόστομος στήν ὁμιλία πού σᾶς ἀναλύω, ἀδελφοί μου χριστιανοί. Μή τηροῦντες ὁ καθένας μας τίς ὑποσχέσεις μας στόν Θεό γινόμαστε«ἱερόσυλοι». Καί ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι «πάντες ἐπηγγειλάμεθα καί πάντες ἐπαγγελίας ἐσμέν χρεῶσται». Ὅλοι εἴμαστε ἔνοχοι ἀπέναντι Θεοῦ. Γι᾽ αὐτό ἄς ἀγωνιστοῦμε ὅλοι νά ἐκπληρώσουμε τίς ὑποσχέσεις μας.«Εἶναι ἀνάγκη – λέγει ὁ Χρυσόστομος –ὅσοι ὑποσχέθηκαν τήν παρθενία, νά ἐξασκήσουν παρθενία· οἱ ἔγγαμοι νά ἔχουν τήν μεταξύ τους ἀγάπη πού ὑποσχέθηκαν καί τήν σωφροσύνη. Γιατί ὅποιος ὑποσχέθηκε τήν παρθενία καί ὅμως ἀρνήθηκε τήν ὑπόσχεσή του αὐτή, τήν ἐπαγγελία του αὐτή, εἶναι ἔνοχος γιά τό ὅτι ἀθέτησε τήν πρώτη πίστη. Τό ἴδιο καί ἐμεῖς οἱ ἱερεῖς, – μᾶς λέγει ὁ ἅγιος πατέρας – πρέπει νά ἀγωνιζόμαστε νά ἔχουμε εὐάρεστο στόν Θεό τήν ἱερωσύνη μας». Καί μάλιστα γιά μᾶς τούς ἱερεῖς, χριστιανοί μου, ἐπιμένει περισσότερο ὁ ἅγιος Χρυσόστομος, γιατί ἀλλοίμονό μας. Ἐμᾶς τούς ἱερεῖς μᾶς τίμησε πολύ ὁ Θεός· μᾶς ἔδωσε «παρακαταθήκην» καί γι᾽ αὐτό πρέπει νά ἀγωνιζόμαστε πολύ «μή ἔν τινι πταῖσαι, μηδέ ὑφείλασθαι (= νά μήν ὑποκλέψουμε) τῆς ἐπαγγελίας, ἀλλά μετά ἀκριβείας ἀποδοῦναι τήν ἐπαγγελίαν σπουδάσωμεν». Καί καταλήγει στό συμπέρασμά του ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέγοντας: «Μή νομίσουμε ὅτι τό νά εἴμαστε χριστιανοί σημαίνει νά σταματᾶμε στό σεμνό σχῆμα· ὄχι νά ἀναπαυόμαστε ἀπ᾽ αὐτό καί νά μένουμε σ᾽ αὐτό, ἀλλά νά πιστοποιοῦμε τό χριστιανικό μας ὄνομα μέ ἔργα καλά, ἔργα ἀληθείας καί δικαιοσύνης. Ἔτσι θά δεχθοῦμε τήν ἀμοιβή ἀπό τόν Χριστό, τοῦ Ὁποίου ἡ δόξα εἶναι στούς αἰῶνες».

Μέ πολλές εὐχές

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

*Ἡ ὁμιλία τοῦ ἁγίου πατρός εὑρίσκεται εἰς MPG 48,1073-1076.